به گزارش زیپو کالا، قطر سالها زودتر از ایران برداشت گاز از پارس جنوبی را شروع کرد و الان هم مقدمات فشارافزایی از این میدان را آماده کرده و یا این وضعیت تا چند سال آینده دیگر گازی برای ایران باقی نخواهد ماند.
به گزارش زیپو کالا به نقل از مهر در صورتیکه ایران اخیراً در تولید گاز به سطح تولید روزانه قطر رسیده است که خبرها حاکی از آنست که تولید گاز در میدان پارس جنوبی به سبب تولید غیر صیانتی گرفتار افت شده است و این مشکل در قسمت متعلق به ایران بیشتر احساس خواهد شد.
ارزیابی صندوق توسعه ملی ایران نشان میدهد که انتظار می رود یک چهارم کل تولید گاز کشور تا سال ۲۰۳۳ به سبب کاهش فشار در پارس جنوبی که ۷۸ درصد از کل تولید گاز کشور را تشکیل می دهد، کم شود.
برای ممانعت از کاهش تولید، ایران با وظیفه خطیر نصب ۱۰ تا ۱۵ سکو، هر کدام با وزن ۲۰ هزار تن – ۱۵ برابر اندازه سکوهای فعلی – مجهز به کمپرسورهای عظیم روبرو است. تخمین زده می شود که این سرمایه گذاری ۳۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد. در همین حال، قطر سال ها پیش در این راه گام برداشته است.
وزارت نفت ایران سال قبل قراردادی ۲۰ میلیارد دلاری با چندین شرکت داخلی برای ساخت ۲۸ سکو با وزن هر کدام ۷۰۰۰ تن، بهمراه ۵۶ کمپرسور برای طرح افزایش فشار در پارس جنوبی امضا کرد. این تصمیم در حالی گرفته می شود که قطری ها زودتر به فکر جبران این کاهش تولید افتادند. تا همین اواخر، فشار چاه در قسمت ایرانی پارس جنوبی بطور متوسط ۲۱۰ بار ثابت مانده بود. با این وجود، از سال ۲۰۲۳، فشار آن سالانه ۷ بار کم شده و منجر به از دست رفتن ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال شده است. افت فشار قابل توجه در فاز ۱۲، بزرگترین فاز پارس جنوبی، در سالهای اخیر شروع شده است.
ایران در کوشش برای نجات سطح تولید، فاز ۱۱ پارس جنوبی را در آگوست ۲۰۲۳ شروع کرد و حفاری های گسترده ای را شروع کرد. علاوه بر این، وزارت نفت ایران در نوامبر ۲۰۲۳ قراردادی برای حفر ۳۵ حلقه چاه جدید با شرکتهای داخلی امضا کرد. با این وجود، باآنکه حفاری های بیشتر امکان دارد سطح تولید گاز از پارس جنوبی را در کوتاه مدت حفظ کند، اما پیشبینی می شود که افت فشار در قسمت ایرانی را تسریع کند.
تنها راه چاره ایران نصب سکوهای ۲۰ هزار تنی مجهز به کمپرسورهای عظیم است – فناوری ای که در انحصار شرکتهای غربی است. هم اکنون، هر ۲۴ فاز سمت ایرانی این میدان عملیاتی هستند و جایی برای معرفی فاز جدیدی برای تقویت تولید یا جبران کاهش تولید از سایر فازها باقی نمی گذارد.
رصد وضعیت تولید گاز در میدان پارس جنوبی نشان میدهد که افت فشار در این میدان مشترک از سال ۲۰۲۶ به تدریج وارد مرحله جدی خواهد شد و اگر پروژه فشار افزایی تا آن زمان اجرا نشود، برداشت گاز از این میدان سخت خواهد شد. گزارش های نهادهای بین المللی نشان میدهد قطر سال ها قبل نسبت به این مورد حساسیت نشان داده و قراردادهای فشار افزایی برای بهره برداری گاز بیشتر از این میدان مشترک را امضا نموده است.
طبق گزارش ها، هم اکنون بیشتر از ۷۰ درصد گاز تولیدی کشور از پارس جنوبی تأمین می شود و افت فشار یک خطر جدی برای ایران است. از آنجاییکه میدان گازی پارس جنوبی از سال ۲۰۲۳ وارد نقطه شبنم شده و با افت فشار رو به رو است، به این علت کارشناسان فنی می گویند برای ادامه تولید گاز به سکوهای تقویت فشار ۲۰ هزار تنی و کمپرسورهای قوی نیاز است.
پروژه فشار افزایی در پارس جنوبی در بخش متعلق به ایران در ۷ هاب برنامه ریزی شده است که شرکت هایی شامل پتروپارس، اویک، مپنا و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در آن نقش آفرینی می کنند
طبق اعلام وزارت نفت، اجرای طرح افزایش فشار در مخزن پارس جنوبی به ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد و میزان برداشت گاز به ۹۰ تریلیون فوت مکعب و میعانات گازی به ۲ میلیارد بشکه افزایش خواهد یافت که حدود ۹۰۰ میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی خواهد داشت.
در قرارداد جدید تقویت فشار پارس جنوبی که بزرگترین قرارداد گازی تاریخ ایران است، مقرر شده است که ۲۸ سکوی جدید ساخته و نصب شود که نیمی از آن برای نصب توربوکمپرسورهای تقویت فشار خواهد بود. در واقع هر سکو می تواند یک میلیارد فوت مکعب گاز را تحت فشار قرار دهد.
نکته مهم در این قرارداد اینست که به جای سکوهای ۲۰ هزار تنی که در طرح اولیه ذکر شده بود، مقرر است از سکوهای ۷ هزار تنی استفاده گردد و طبق اعلام شرکت ملی نفت، این شیوه پاسخگوی نیاز افزایش فشار پارس جنوبی و مناسب می باشد. با امکان ساخت داخل، وزن سکوها کاهش و تعداد آنها بالا رفته است، با این وجود، باوجود اطلاع وزارت نفت بر مبنای آغاز افت فشار در پارس جنوبی، بر اساس گزارش های این وزارتخانه و نهادهای معتبر بین المللی، بعد از انصراف توتال از توسعه فاز ۱۱ که قرار بود سکوهای تقویت فشار را نصب کند، هیچ اقدام جدی برای کنترل افت فشار انجام نشده است. همانطور که در این گزارش تاکید شده است، دلیل اصلی کاهش تولید گاز کشور بعد از تکمیل فازهای برنامه ریزی شده در پارس جنوبی، افت فشار طبیعی در میادین، رشد افسارگسیخته مصرف گاز و برق خانگی، قیمت های یارانه ای گاز و برق، جایگزینی سوخت های مایع با گاز طبیعی و توسعه مجتمع های پتروشیمی و سایر صنایع انرژی بر است.
بدیهی است که با انفعال موجود و تداوم افت فشار، حتی امکان انتقال گاز از سکو به پالایشگاه خشکی هم میسر نخواهد بود و حتی امکان دارد منجر به توقف تولید مجتمع های پتروشیمی با خوراک متان در عسلویه شود.
همانطور که گفته شد تمایل این مخزن بسمت قطر است، بطوریکه جریان گاز و میعانات گازی به طور عمده از ایران بسمت قطر حرکت می کند. هر دو کشور هم اکنون روزانه ۶۵۰۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰۰ بشکه میعانات گازی (نفت فوق سبک) از این چهار لایه تولید می کنند. جالب توجه است که کل حجم تولید میعانات گازی قطر در سه دهه گذشته دو برابر ایران بوده است.
با افزایش تولید قطر از این مخزن و کاهش تولید ایران، پیشبینی می شود ذخایر گازی این سازند به تدریج بسمت قطر تغییر جهت دهد. علاوه بر این، این میدان که در عمق یک کیلومتری قرار دارد، دارای چندین لایه نفت خام است که از ایران تا قطر امتداد دارد و آنرا به یک دارایی مشترک بین دو کشور مبدل می کند.
قطر از سال ۱۹۹۰، یک دهه جلوتر از ایران، از پارس جنوبی گاز استخراج می کند و تقریبا دو برابر میزان گاز این میدان را ساخته است. با این وجود، ایران در طول دهه گذشته ۱۴ فاز جدید راه اندازی کرده و اخیراً به سطح تولید قطر رسیده است.
در سال ۲۰۰۵، قطر جهت بررسی تاثیر افزایش سریع تولید بر مخزن، توقف توسعه میدان گنبد شمالی را اعلام نمود. با این وجود، توسعه در سال ۲۰۲۲ از سر گرفته شد و قطر قراردادهایی به ارزش ۲۹ میلیارد دلار با شرکتهای غربی برای افزایش ۳۰ درصدی تولید تا سال ۲۰۲۶ امضا کرد که هدف آن افزایش ظرفیت صادرات سالانه LNG از ۷۷ میلیون تن (۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال) به ۱۲۶ میلیون تن در سال (mtpa) است و پیشبینی می شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۴۲ میلیون تن در سال برسد. در نتیجه، انتظار می رود کل تولید گاز قطر از پارس جنوبی تا سال ۲۰۳۰ به ۷۴۰ میلیون متر مکعب در روز برسد، در صورتیکه پیشبینی می شود تولید ایران از این میدان مشترک در یک دهه بیشتر از ۳۰ درصد کم شود و به سبب افت فشار در سمت ایران، به تقریبا ۳۵۰ میلیون متر مکعب در روز برسد.
قطعی گاز در ماه های سرد سال و قطعی برق در تابستان به صنایع کشور صدمه رسانده است، افت فشار مداوم و در نتیجه عقب ماندن از برنامه تولید اعلام شده، در کنار عدم توسعه منابع جایگزین تولید برق، سبب شده است که ۸۰ درصد برق کشور از نیروگاه های گازی تأمین شود. علاوه بر این، ایران حالا به واردکننده گاز تبدیل گشته است و تداوم افت فشار و کاهش تولید گاز می تواند در آینده نزدیک عامل اصلی بحران و تنش بین استانهای کشور مانند منابع آب باشد.
